Umowa zlecenie, a umowa o pracę

Umowa zlecenie – umowa cywilnoprawna uregulowana w kodeksie cywilnym (art. 734–751). Stronami umowy zlecenia mogą być dowolne osoby fizyczne lub prawne (pod warunkiem posiadania zdolności do czynności prawnych). Umowy o zlecenie prawnie ze swej natury są łatwiejsze w zawieraniu, rozwiązywanie nie wiąże się z koniecznością uzasadniania, istnieje również po obu stronach większa swoboda co do sposobu ich wykonania, ale przede wszystkim związane są z nimi niższe koszty zatrudnienia. Umowa zlecenie jest obecnie jedną z najpopularniejszych form zatrudnienia. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego jest to cywilnoprawna umowa zawierana na czas określony, a jej przedmiotem jest najczęściej konkretna usługa. Zlecenie powinniśmy wykonywać osobiście. Możliwe jest jednak powierzenie w umowie wykonania niektórych lub wszystkich czynności innej osobie. Miejsce wykonywania zlecenia możemy określić dowolnie. Zawierając umowę zlecenia zobowiązujemy się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie np. do wykonywania usług księgowych, informatycznych, prawnych, transportowych. Wynagrodzenie za pracę w ramach umowy zlecenia może zostać ustalone na dowolnym poziomie. Zleceniodawca nie jest zobowiązany do płacenia nam minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, ani zapewnienia urlopu wypoczynkowego. Zleceniobiorca otrzymuje wynagrodzenie po zakończeniu wykonania zapisanych w umowie czynności. W sytuacji, kiedy wykonanie zlecenia niesie za sobą koszty, pracownik może wystąpić do zleceniodawcy o wypłacenie zaliczki. Zleceniodawca ze zleceniobiorcą może nawet podpisać umowę o charakterze nieodpłatnym.

Podstawowe elementy wskazujące na wykonywanie pracy w ramach umowy zlecenia to:

  1. duża swoboda i samodzielność pracowników w zakresie organizowania pracy,
  2. brak określenia godzinowego wymiaru czasu pracy (w tym również ścisłego wyznaczenia godzin rozpoczynania i kończenia pracy,
  3. brak kierownictwa ze strony zlecającego pracę.

       Ustawodawstwo nie określa jednoznacznie formy oraz elementów umowy zlecenia, aczkolwiek warto zawrzeć ją w formie pisemnej (po jednym egzemplarzu dla obu stron) i określić w niej: strony umowy, datę jej rozpoczęcia i wygaśnięcia, przedmiot zlecenia (powinien być określony dokładnie), wynagrodzenie.

            Umowa o pracę – została uregulowana w przepisach Kodeksu Pracy 22 § 1. Podstawową formą nawiązania stosunku pracy jest umowa o pracę, w której zobowiązujemy się do wykonywania określonej pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy, a pracodawca jest zobowiązany do wypłaty nam wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Strony nie mogą umówić się na brak wynagrodzenia, gdyż byłoby to niezgodne z ustawą.
Umowa o pracę powinna określać:
– określenie rodzaju pracy
– określenie rodzaju umowy
– określenie stron umowy
– określenie czasu pracy
– określenie wynagrodzenia
– terminu rozpoczęcia pracy

          Będąc pracownikiem, jesteśmy podporządkowani co do sposobu, miejsca i czasu świadczenia pracy. Musimy też świadczyć pracę osobiście, czyli nie jak w przypadku umowy o zlecenie, gdzie mogliśmy zatrudnić pod pracodawcę, który mógł za nas wykonywać nawet całą prace.
Umowę o pracę zawiera się na:
– czas nieokreślony
– czas określony (w tym na zastępstwo)
Umowę taką może poprzedzać umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy. Okres zatrudnienia na podstawie umowy na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie 3 umów na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy. Pracodawca powinien określić w umowie cel i okoliczności uzasadniające zawarcie takiej umowy na czas określony. Jeżeli strony stosunku pracy zawarłyby umowę o pracę na czas określony wbrew zasadom kodeksowym, to znaczy na okres przekraczający dozwolony maksymalny czas jej trwania (33 miesiące) albo zawarłyby większą liczbę takich umów to uważa się że pracownik, zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Co do zasady umowa o pracę powinna być zawierana w formie pisemnej. Dopuszczalne jest jednak zawarcie umowy w formie ustnej oraz jej późniejsze potwierdzenie przez pracodawcę na piśmie. W myśl przepisów kodeksu pracy brak pisemnego potwierdzenia umowy ustnej stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o:

  1. obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
  2. częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,
  3. wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
  4. obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
  5. układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty.

        Pracę możemy wykonywać na podstawie: umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania. W razie przypadku zatrudnienia w każdej z wyżej wymienionych form jesteśmy pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy. Coraz częściej w dzisiejszych czasach mamy do czynienia też z wykonywaniem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, do których należą: umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa agencyjna. Jeżeli wykonujemy pracę na podstawie jednej z wyżej wymienionych umów, nie jesteśmy pracownikami. W związku z tym naszej sytuacji nie reguluje Kodeks pracy, lecz przepisy Kodeksu cywilnego. Podstawowa różnica między umową o pracę, a umowami cywilnoprawnymi jest taka, że jako pracownik jesteśmy podporządkowani poleceniom przełożonych i mamy obowiązek wykonywać pracę w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Wykonując pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, wykonujemy swoje zadania samodzielnie i bez zwierzchnictwa zleceniodawcy. W sytuacji, gdy wykonywana przez nas praca nosi cechy stosunku pracy, nie powinna być z nami zawarta umowa cywilnoprawna. Jeśli jednak do tego dojdzie, mamy prawo wystąpić do sądu pracy o ustalenie stosunku pracy. Spory między pracownikiem, a pracodawcą rozpoznają sądy pracy, natomiast do rozstrzygnięcia sporu między stronami umów cywilnoprawnych właściwe są sądy cywilne.

Podstawowe cechy odróżniające umowy zlecenia od umów o pracę:

  1. swoboda zawierania i rozwiązywania umów (brak okresu wypowiedzenia),
  2. możliwość samodzielnego wykonania pracy,
  3. możliwość zastąpienia zleceniobiorcy osobą trzecią (np. zatrudnienie podwykonawcy),
  4. możliwość ustalenia terminu i miejsca wykonania usługi,
  5. możliwość ujęcia rzeczywistych kosztów w rozliczeniu rocznym,
  6. inne uregulowania w zakresie obowiązkowych i dobrowolnych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
  7. brak ochrony pracowniczej, np. brak płatnego urlopu, możliwość wypowiedzenia umowy w każdej chwili,
  8. odpowiedzialność osobista za wykonanie umowy prze zleceniobiorcę,
  9. odpowiedzialność całym majątkiem zleceniobiorcy za szkodę wyrządzoną zleceniodawcy lub osobom trzecim w związku z wykonywaną umową zlecenia.

adw. Małgorzata LEWANDOWSKA

Małgorzata Lewandowska jest adwokatem wpisanym na listę adwokatów Izby Adwokackiej w Warszawie. Ukończyła Wydział Prawa w Wyższej Szkole Prawa i Administracji w Warszawie oraz Studia Doktoranckie w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *